Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách quan trọng của nhà nước nhằm bảo đảm cho cuộc sống ổn định và phát triển của người dân. Tại Việt Nam, bảo hiểm xã hội đã được thiết lập từ rất sớm và đang có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động và các thành viên trong gia đình họ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về khái niệm, hệ thống, quy định, các loại bảo hiểm xã hội hiện nay, cũng như các thủ tục và lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.
Khái niệm về bảo hiểm xã hội
Theo Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, bảo hiểm xã hội là một chế độ bảo hiểm bắt buộc do Nhà nước quản lý và thực hiện nhằm bảo đảm các quyền lợi theo quy định của pháp luật về tiền lương và các khoản tiền được trả cho người lao động khi họ chịu ảnh hưởng của các rủi ro xã hội như bệnh tật, thất nghiệp, tai nạn lao động, thai sản, lão động và tử tuất.
Các quy định về bảo hiểm xã hội tại Việt Nam
Để đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc quản lý và thực hiện bảo hiểm xã hội, nhà nước đã ban hành nhiều quy định liên quan đến chế độ này tại Việt Nam, trong đó có những quy định chung và quy định chi tiết về từng loại bảo hiểm.
Quy định chung: Theo Luật Bảo hiểm xã hội, mọi cá nhân và tổ chức đều phải tham gia bảo hiểm xã hội khi có hoạt động kinh doanh hoặc sản xuất để thu nhập, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc đóng góp vào doanh số bán hàng, dịch vụ, thu nhập từ tương ứng.
Các cấp bảo hiểm xã hội được quy định theo tỉ lệ phần trăm (%), cụ thể như sau:
- Bảo hiểm xã hội (BHXH): 17,5% (trong đó doanh nghiệp đóng 14%, người lao động đóng 3,5%)
- Bảo hiểm hưu trí (BHTN): 3% (doanh nghiệp đóng 2%, người lao động đóng 1%)
- Bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ-BNN): từ 0,5% – 2% (tùy theo ngành nghề và mức độ nguy hiểm của công việc)
- Bảo hiểm thai sản (BHTS): từ 0,7% – 1,5% (tùy theo loại bảo hiểm được chọn)
- Bảo hiểm lão động (BHLĐ): 1% (doanh nghiệp đóng)
- Bảo hiểm tử tuất (BHTT): 0,5% (doanh nghiệp đóng)
Quy định chi tiết về các loại bảo hiểm: Tùy theo từng loại bảo hiểm, nhà nước cũng có những quy định cụ thể về đối tượng tham gia, mức đóng và quyền lợi được hưởng. Dưới đây là một số quy định đáng chú ý trong các loại bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.
Bảo hiểm xã hội (BHXH):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người lao động trong các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và hộ gia đình có thu nhập từ hoạt động kinh doanh, sản xuất.
- Mức đóng: 3,5% của tiền lương tính trước thuế (doanh nghiệp đóng 2%, người lao động đóng 1,5%).
- Quyền lợi được hưởng: Bảo hiểm y tế, bảo hiểm thai sản, bảo hiểm dưỡng lão, bảo hiểm phục hồi sức khỏe sau tai nạn, bảo hiểm mắt thương binh và bảo hiểm ốm đau.
Bảo hiểm hưu trí (BHTN):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người lao động đang làm việc tại các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và hộ gia đình có thu nhập từ hoạt động kinh doanh, sản xuất.
- Mức đóng: 1% của tiền lương tính trước thuế (doanh nghiệp đóng 2%, người lao động không đóng).
- Quyền lợi được hưởng: Hưởng chế độ lương hưu, trợ cấp lỗ hỗng và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.
Bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ-BNN):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người lao động làm việc trong các lĩnh vực có nguy cơ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp cao như xây dựng, khai thác mỏ, điện lực, giao thông vận tải, công nghiệp chế biến và các ngành khác.
- Mức đóng: từ 0,5% – 2% của tiền lương tính trước thuế (tùy theo ngành nghề và mức độ nguy hiểm).
- Quyền lợi được hưởng: Bồi thường chi phí y tế, bồi thường thiệt hại về sức khỏe và mất khả năng lao động, trợ cấp tử tế cho người có công và thiệt hại cấp bách.
Bảo hiểm thai sản (BHTS):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người lao động nữ có thai và sinh con trong thời gian làm việc tại doanh nghiệp.
- Mức đóng: từ 0,7% – 1,5% của mức lương tối thiểu vùng đối với người lao động nữ (doanh nghiệp đóng).
- Quyền lợi được hưởng: tiền thai sản và trợ cấp thai sản.
Bảo hiểm lão động (BHLĐ):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người lao động trên 60 tuổi (nam) hoặc 55 tuổi (nữ) đã nghỉ việc và chưa được hưởng lương hưu.
- Mức đóng: 1% của tiền lương tính trước thuế (doanh nghiệp đóng).
- Quyền lợi được hưởng: trợ cấp lão động và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.
Bảo hiểm tử tuất (BHTT):
- Đối tượng tham gia: toàn bộ người có công với cách mạng và những người có công khác.
- Mức đóng: 0,5% của tiền lương tính trước thuế (doanh nghiệp đóng).
- Quyền lợi được hưởng: trợ cấp tử tế và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.
Thủ tục đăng ký và nộp tiền bảo hiểm xã hội
Theo quy định hiện nay, việc đăng ký và nộp tiền bảo hiểm xã hội là bắt buộc đối với mọi cá nhân và tổ chức có hoạt động kinh doanh hoặc sản xuất để thu nhập, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc đóng góp vào doanh số bán hàng, dịch vụ, thu nhập từ tương ứng.
Đăng ký: Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội phải làm thủ tục đăng ký tại cơ quan BHXH nơi họ đang làm việc. Để đăng ký, họ cần có các giấy tờ sau:
- Giấy đăng ký kinh doanh và/hoặc giấy phép hoạt động.
- Giấy đăng ký mã số thuế.
- Hợp đồng lao động (đối với người lao động).
- Giấy tờ tùy thân của người đăng ký,
- Đơn đăng ký tham gia BHXH (mẫu do cơ quan BHXH cấp).
- Các giấy tờ khác nếu cần thiết, theo yêu cầu của cơ quan BHXH.
Nộp tiền: Người lao động phải nộp tiền bảo hiểm xã hội qua các hình thức sau:
- Doanh nghiệp trả tiền bảo hiểm cho người lao động và chuyển tiền cho cơ quan BHXH.
- Người lao động tự trích lương để đóng bảo hiểm.
- Người lao động tự nộp tiền hoặc chuyển khoản đến cơ quan BHXH nơi họ làm việc.
Việc nộp tiền bảo hiểm xã hội được thực hiện hàng tháng, trước ngày 15 hàng tháng, tùy thuộc vào thời điểm người lao động nhận lương. Nếu không đúng thời hạn, người lao động sẽ bị áp dụng các khoản phạt và/hoặc biện pháp khác theo quy định của pháp luật.
Các phương thức kê khai bảo hiểm xã hội
Hiện nay, có 3 phương thức kê khai bảo hiểm xã hội (BHXH) chính, bao gồm:
- Kê khai trực tiếp
- Kê khai trực tuyến
- Kê khai qua tổ chức dịch vụ
Kê khai trực tiếp
Kê khai trực tiếp là phương thức kê khai truyền thống, được thực hiện tại cơ quan BHXH. Phương thức này được áp dụng đối với các đối tượng sau:
- Người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp
- Người tham gia BHXH tự nguyện
- Người tham gia BHXH tự nguyện theo hộ gia đình
Để kê khai trực tiếp, người tham gia cần chuẩn bị hồ sơ gồm:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS) hoặc Mẫu TK2-TS
- Bản sao giấy tờ tùy thân (chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân, hộ chiếu)
- Bản sao sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ chứng minh nơi ở hợp pháp
- Bản sao giấy tờ chứng minh mức thu nhập
Người tham gia nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH cấp huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh nơi người tham gia cư trú.
Kê khai trực tuyến
Kê khai trực tuyến là phương thức kê khai hiện đại, được thực hiện trên Cổng dịch vụ công của BHXH Việt Nam. Phương thức này được áp dụng đối với các đối tượng sau:
- Người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp
- Người tham gia BHXH tự nguyện
- Người tham gia BHXH tự nguyện theo hộ gia đình
Để kê khai trực tuyến, người tham gia cần chuẩn bị các thiết bị kết nối Internet, có thể là máy tính, điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng. Người tham gia truy cập Cổng dịch vụ công của BHXH Việt Nam, đăng ký tài khoản và thực hiện kê khai theo hướng dẫn.
Kê khai qua tổ chức dịch vụ
Kê khai qua tổ chức dịch vụ là phương thức kê khai được thực hiện thông qua các tổ chức dịch vụ được BHXH Việt Nam ủy quyền. Phương thức này được áp dụng đối với các đối tượng sau:
- Người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp
- Người tham gia BHXH tự nguyện
- Người tham gia BHXH tự nguyện theo hộ gia đình
Để kê khai qua tổ chức dịch vụ, người tham gia cần chuẩn bị hồ sơ gồm:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS) hoặc Mẫu TK2-TS
- Bản sao giấy tờ tùy thân (chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân, hộ chiếu)
- Bản sao sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ chứng minh nơi ở hợp pháp
- Bản sao giấy tờ chứng minh mức thu nhập
Người tham gia nộp hồ sơ cho tổ chức dịch vụ được BHXH Việt Nam ủy quyền. Tổ chức dịch vụ sẽ thực hiện kê khai và nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH.
Hình thức trả lương và đóng bảo hiểm xã hội
Theo quy định của pháp luật, hình thức trả lương có thể là tiền mặt, chuyển khoản hoặc qua thẻ. Đối với các công ty có quy mô lớn, hình thức trả lương chủ yếu là chuyển khoản và qua thẻ.
Ở Việt Nam, người lao động được đóng bảo hiểm xã hội theo tỷ lệ phần trăm (%), tính trên mức lương tính trước thuế. Khi được trả lương, người lao động sẽ có tổng thu nhập gồm tiền lương và các khoản trợ cấp khác (nếu có). Từ tổng thu nhập đó, người lao động sẽ phải trích lại số tiền để đóng bảo hiểm xã hội theo tỷ lệ định trước.
Nghĩa vụ của người sử dụng lao động trong việc đóng bảo hiểm xã hội
Theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp hoặc tổ chức có nghĩa vụ đăng ký và đóng tiền bảo hiểm xã hội cho người lao động của mình. Nếu không tuân thủ các quy định về đăng ký và đóng tiền bảo hiểm xã hội, người sử dụng lao động sẽ bị áp dụng các biện pháp xử lý như phạt tiền, tạm ngừng hoạt động kinh doanh, thu hồi giấy phép hoạt động, chấm dứt hợp đồng lao động…
Đồng thời, người sử dụng lao động cũng có trách nhiệm đảm bảo quyền lợi và chế độ bảo hiểm xã hội cho người lao động trong trường hợp doanh nghiệp đóng cửa, phá sản hoặc giải thể. Trong trường hợp này, cơ quan BHXH sẽ thực hiện trả lại số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Các rủi ro trong việc không tham gia bảo hiểm xã hội
Việc không đăng ký và đóng bảo hiểm xã hội sẽ mang lại nhiều rủi ro cho cả người lao động và doanh nghiệp. Đối với người lao động, việc không tham gia bảo hiểm xã hội sẽ khiến họ không được hưởng các quyền lợi khi có tai nạn hoặc bệnh tật, không có chế độ được hưởng khi nghỉ hưu và không có nguồn thu nhập đảm bảo khi gặp khó khăn trong công việc.
Đối với doanh nghiệp, việc không tham gia bảo hiểm xã hội sẽ dễ dẫn đến việc vi phạm pháp luật và bị xử lý theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, việc không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động cũng sẽ làm giảm uy tín và hình ảnh của doanh nghiệp trước công chúng.
Lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội
Mặc dù có nhiều rủi ro nếu không tham gia bảo hiểm xã hội, nhưng việc tham gia bảo hiểm xã hội cũng mang lại nhiều lợi ích cho cả người lao động và doanh nghiệp. Đối với người lao động, việc tham gia bảo hiểm xã hội sẽ giúp họ có một cuộc sống ổn định hơn khi gặp khó khăn trong công việc, có chế độ hưu trí và được hưởng các khoản bồi thường khi gặp tai nạn hoặc bệnh tật.
Đối với doanh nghiệp, việc đóng bảo hiểm xã hội cũng giúp họ có uy tín và lòng tin từ phía người lao động, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp và ổn định. Ngoài ra, khi có nhân viên tham gia bảo hiểm xã hội, doanh nghiệp cũng sẽ không bị áp dụng các biện pháp xử lý của cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Bảng giá dịch vụ kê khai bảo hiểm xã hôị tại TB LAW
STT | NỘI DUNG CÔNG VIỆC | PHÍ DỊCH VỤ |
1 | Làm hồ sơ báo cáo tình hình sử dụng lao động trên Phòng lao động | 300.000đ |
2 | Làm hồ sơ đăng ký tham gia BHXH lần đầu | 1.500.000 – 3.000.000đ |
3 | Làm hồ sơ bổ sung, thay đổi , tăng giảm lao động | 500.000 – 1.000.000đ |
4 | Làm hồ sơ trọn gói cho tất cả các lần phát sinh trong 1 năm | 1.500.000 – 5.000.000đ |
Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:
CÔNG TY TNHH TƯ VẤN TB LAW
Địa chỉ: 105 Hoa Lan, Phường 02, Quận Phú Nhuận, TP Hồ Chí Minh
Điện Thoại/Zalo: 0932796879 – 028 6686 7799
Email: tuvan@tblaw.vn
Website: https://tblaw.vn